حوادث به سراغ ما می آید یا ما به سراغ آن می رویم؟
از منظر HSE (سلامت، ایمنی و محیط زیست)، حوادث بهصورت ناگهانی و بیساختار به سراغ ما نمیآیند؛ بلکه نتیجهٔ زنجیرهای از عوامل پنهان و مشخص هستند که با ترکیب شرایط نامناسب، رفتارهای انسانی، نقص در فرآیندها و مدیریت ضعیف، شکل میگیرند.
در HSE، باور بر این است که "هیچ حادثهای تصادفی نیست". اکثر حوادث با وجود یک سری پیشنشانگرهای قابل پیشبینی رخ میدهند. برای مثال، عدم رعایت دستورالعملها، خستگی کارگران، تجهیزات معیوب یا آموزش ناکافی، همه پیشزمینههایی هستند که میتوانند به سمت یک سوانح حرکت کنند.
بنابراین، ما به اندازهای که فکر میکنیم تنها "قربانی" حوادث نیستیم، خودمان نیز در جذب یا ایجاد شرایط وقوع آن نقش داریم. اگر سیستمهای کنترلی ضعیف باشد، فرهنگ ایمنی ناپایدار باشد یا مدیریت ریسک نشود، ما به طور غیرمستقیم در حال "حرکت به سوی" حوادث هستیم.
اما خبر خوب این است که HSE با ابزارهایی مانند ارزیابی ریسک، تحلیل علت ریشهای (RCA)، بازرسی دورهای، آموزش مستمر و ایجاد فرهنگ گزارشدهی بدون تنبیه، به ما کمک میکند تا نه تنها از رویارویی با حوادث جلوگیری کنیم، بلکه به استقبال آنها با آمادگی برویم.
در واقع، حوادث در کمین ما نیستند، اما شرایطی که ما ایجاد یا نادیده میگیریم میتوانند آنها را جذب کنند. بنابراین، رویکرد HSE تمرکز بر پیشگیری فعال است: نه صبر کردن تا چیزی اتفاق بیفتد، بلکه شناسایی خطرات قبل از وقوع، مدیریت آنها و ایجاد محیطی که خطاهای انسانی یا فنی به حادثه تبدیل نشوند.
به عبارت دیگر، ما نباید منتظر بمانیم تا حوادث به سراغمان بیایند؛ بلکه باید با هوشمندی، برنامهریزی و مسئولیتپذیری، به استقبال یک آینده بدون حادثه برویم.